ပစ္စည်း

နာမ်၊ နာမ်စား၊ နာမဝိသေသန၊ ကြိယာ၊ ကြိယာဝိသေသနတို့၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ထူးခြားလေးနက်အောင် ကူညီထောက်ပံ့သော စကားလုံးကို ပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

ပစ္စည်း မျိုး ရှိသည်။

  1. နာမ်ပစ္စည်း
  2. ကြိယာပစ္စည်း
  3. ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း

    နာမ်ပစ္စည်း

    နာမ်၊ နာမ်စားတို့၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ထူးခြားလေးနက်အောင် ကူညီထောက်ပံ့သော ပစ္စည်းကို နာမ်ပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

    နာမ်ပစ္စည်း မျိုး ရှိသည်။

    1. မျိုးပြပစ္စည်း
    2. လိင်ညွှန်းပစ္စည်း
    3. ကိန်းညွှန်းနာမ်ပစ္စည်း
    4. သင်္ချာပစ္စည်း
    5. နာမ်ထောက်ပစ္စည်း
    6. ဥပမာပစ္စည်း
    7. ရူပကပစ္စည်း
    8. အာလုပ်ပစ္စည်း
    9. ဝိစ္ဆာပစ္စည်း

      မျိုးပြပစ္စည်း

      သက်ရှိသက်မဲ့တို့၏ ပုံသဏ္ဌန် အမျိုးအစားအလိုက် သင်္ချာပုဒ်များနှင့် တွဲ၍သုံးသော ပစ္စည်းကို မျိုးပြပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

      1. တစ်ကောင်
      2. နှစ်ခု
      3. သုံးခွန်း
      4. လေးစောင်
      5. ငါးဆူ
      6. ခြောက်ထည်
      7. ခုနှစ်ပင်
      8. ရှစ်ပါး
      9. ကိုးယောက်
      10. တဆယ်လက်
      • အရာဝတ္ထု အချို့အတွက် ခု သုံးသည်။
      • ပြောစကားအတွက် ခွန်း သုံးသည်။
      • စာအုပ်၊ စာတမ်းများအတွက် စောင် သုံးသည်။
      • ရှိခိုးပူဇော်ထိုက်သော၊ ရိုသေလေးစားထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်၊ အရာဝတ္ထုတို့အတွက် ဆူ သုံးသည်။
      • အဝတ်အထည်တို့အတွက် ထည် သုံးသည်။
      • မွန်မြတ်သော အရာဝတ္ထု၊ ရိုသေလေးစားပူဇော်ထိုက်သော၊ ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် အထွေထွေအပြားပြားရှိသော အရာဝတ္ထု တို့အတွက် ပါး သုံးသည်။
      • လူတို့အတွက် ယောက် သုံးသည်။
      • အရာဝတ္ထု အချို့အတွက် လက် သုံးသည်။
      • များသောအားဖြင့် မြန်မာတိုင်းရင်းဆေးများအတွက် ဖုံ သုံးသည်။
      • ဇယား

          နာမ်သင်္ချာမျိုးပြပစ္စည်း+
          ငါးတစ်ကောင်ငါးတစ်ကောင်
          မုန့်တစ်ခုမုန့်တစ်ခု
          စကားတစ်ခွန်းစကားတစ်ခွန်း
          စာတစ်စောင်စာတစ်စောင်
          ဘုရားတစ်ဆူဘုရားတစ်ဆူ
          လုံချည်တစ်ထည်လုံချည်တစ်ထည်
          သစ်တစ်ပင်သစ်တစ်ပင်
          ဘုန်းကြီးတစ်ပါးဘုန်းကြီးတစ်ပါး
          လူတစ်ယောက်လူတစ်ယောက်
          ဓားတစ်လက်ဓားတစ်လက်

        လိင်ညွှန်းပစ္စည်း

        အဖိုအမ သဘာဝကို ဖော်ပြသည့် ပစ္စည်းကို လိင်ညွှန်းပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

          လိင်ညွှန်းပစ္စည်း မျိုး ရှိသည်။

          1. ပုလ္လိင်ညွှန်းပစ္စည်း
          2. ဣတ္ထိလိင်ညွှန်းပစ္စည်း

          ပုလ္လိင်ပစ္စည်း

          အဖိုသဘာဝကို ဖော်ပြသော လိင်ညွှန်း ပစ္စည်းကို ပုလ္လိင်ပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

          1. သား
          2. ထီး
          3. ဖို
          4. မောင်
          5. ကို
          6. ဖိုး
          7. ဦး
            • ကျောင်းသား

              1. သား ဟူသော လိင်ညွှန်းပစ္စည်းသည် အဖိုသဘာဝကို ဖော်ပြသည်။
            • နွားထီး

              1. ထီး ဟူသော လိင်ညွှန်းပစ္စည်းသည် အဖိုသဘာဝကို ဖော်ပြသည်။

            ဣတ္ထိလိင်ညွှန်းပစ္စည်း

            အမသဘာဝကို ဖော်ပြသော လိင်ညွှန်းပစ္စည်းကို ဣတ္ထိလိင်ညွှန်းပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

            1. သူ
            2. မိ
            3. မယ်
            4. ဒေါ်
              • ကျောင်းသူ

                1. သူ ဟူသော လိင်ညွှန်းပစ္စည်းသည် အမသဘာဝကို ဖော်ပြသည်။
              • နွား

                1. ဟူသော လိင်ညွှန်းပစ္စည်းသည် အမသဘာဝကို ဖော်ပြသည်။

              ကိန်းညွှန်းနာမ်ပစ္စည်း

              နာမ်၊ နာမ်စားတို့၏ အရေအတွက် တစ်ခုထက် ပိုကြောင်းကို ညွှန်ပြသော ပစ္စည်းကို ကိန်းညွှန်းနာမ်ပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

              1. များ
              2. တို့
                • လူကလေး ကစားနေသည်။ လူကလေးများ ကစားနေကြသည်။

                  1. ပထမဝါကျရှိ လူကလေး သည် အရေအတွက် တစ်ခုသာရှိသော နာမ် ဖြစ်သည်။
                  2. ဒုတိယဝါကျရှိ လူကလေးများသည် အရေအတွက် တစ်ခုထက်ပိုသော နာမ် ဖြစ်သည်။ အရေအတွက် တစ်ခုထက်ပိုကြောင်းကို များ ဟူသော စကားလုံးက ညွှန်ပြသည်။
                  3. ထို့ကြောင့် များ သည် နာမ်ပုဒ် အရေအတွက် တစ်ခုထက်ပိုကြောင်းကို ညွှန်ပြသော ကိန်းညွှန်းပစ္စည်း ဖြစ်သည်။
                • သူသည် လိမ္မာသည်။ သူတို့သည် လိမ္မာကြသည်။

                  1. ပထမဝါကျရှိ သူသည် အရေအတွက် တစ်ခုသာ ရှိသော နာမ်စားဖြစ်သည်။
                  2. ဒုတိယဝါကျရှိ သူတို့သည် အရေအတွက် တစ်ခုထက်ပိုသော နာမ်စား ဖြစ်သည်။ အရေအတွက် တစ်ခုထက်ပိုကြောင်းကို တို့ ဟူသော စကားလုံးက ညွှန်ပြသည်။
                  3. ထို့ကြောင့် တို့ သည် နာမ်စား အရေအတွက် တစ်ခုထက်ပိုကြောင်းကို ညွှန်ပြသော ကိန်းညွှန်းပစ္စည်း ဖြစ်သည်။

                သင်္ချာပစ္စည်း

                အရေအတွက်၊ အကြိမ်အခါ၊ အစဉ်ကိုပြသော ပစ္စည်းကို သင်္ချာပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                  သင်္ချာပစ္စည်း မျိုး ရှိသည်။

                  1. သင်္ချာလေးနက်ပစ္စည်း
                  2. ပမာဏပစ္စည်း
                  3. အကြိမ်ပြပစ္စည်း
                  4. အစဉ်ပြပစ္စည်း

                  သင်္ချာလေးနက်ပစ္စည်း

                  အရေအတွက် အတိအကျ ပြခြင်းဖြင့် လေးနက်စေသော ပစ္စည်းကို သင်္ချာလေးနက်ပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                  1. တိတိ
                  2. ကျစီ
                  3. ကျ
                  4. စီ
                  5. လုံး
                  6. စလုံး
                  7. တည်း
                  8. လျှင်
                    • တိတိ အပိုအလိုမရှိ၊ အတိအကျဖြစ်ကြောင်းကို ပြသည်။

                      1. အမေသည် ငါးခြောက်တစ်ပိဿာ တိတိ ဝယ်လာသည်။
                      2. မန္တလေးအမြန်ရထားသည် ညနေ(၆)နာရီ တိတိတွင် ဆိုက်သည်။
                      3. ဤကြိုးသည် (၃၅)တောင်တိတိ ရှည်၏။
                    • ကျစီ၊ ကျ၊ စီ အညီအမျှ ခွဲဝေခြင်းကို ပြသည်။

                      1. အဘိုးက ကျွန်တော်တို့ကို တစ်ယောက်တစ်ကျပ်ကျ မုန့်ဖိုး ပေးသည်။
                      2. သမဝါယမဆိုင်က တစ်အိမ်ထောင်လျှင် သကြာိးတစ်ပိဿာစီ ရောင်းသည်။
                      3. လူတစ်ယောက်လျှင် ရုပ်ရှင်လက်မှတ်(၂)စောင်ကျစီ ရောင်းမည်။
                    • လုံး၊ စလုံး တစုတလုံးတည်းရှိကြောင်း၊ ဖြစ်ကြောင်းကို ပြသည်။

                      1. တစ်အိမ်သားလုံး ရုပ်ရှင်သို့သွားကြသည်။
                      2. နှစ်ယောက်စလုံး စာမေးပွဲကို ဂုဏ်ထူးနှင့်အောင်ကြသည်။
                    • တည်း အရေအတွက်နည်းကြောင်း၊ ပိုင်းခြားကန့်သတ်ကြောင်းကို ပြသည်။

                      1. အဖေက မုန့်ဖိုးတစ်ကျပ်တည်း ပေးသည်။
                      2. တစ်တန်းလုံး၌ သူ တစ်ယောက်တည်းစာမေးပွဲကျသည်။
                    • လျှင် အချိုးနှုန်းကို ပြသည်။

                      1. သူသည် ကားကို တစ်နာရီလျှင် မိုင်(၂၀)နှုန်းဖြင့် မောင်းသည်။
                      2. အင်္ကျစ တစ်ကိုက်လျှင် (၁၅)ကျပ်ပေးရသည်။

                    ပမာဏပစ္စည်း

                    အရေအတွက်ကို ခန့်မှန်းပြခြင်းဖြင့် လေးနက်စေသော ပစ္စည်းကို ပမာဏပြပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                    1. ကျော်
                    2. ခန့်
                    3. လောက်
                      • ကျော် ဖော်ပြထားသော အရေအတွက်သည် အနည်းငယ်ပိုလွန်ကြောင်းကို ပြသည်။

                        1. ဤအတန်း၌ ကျောင်းသား လေးဆယ်ကျော် ရှိသည်။
                        2. ဤရေကန်သည် အတောင် (၂၀)ကျော် နက်သည်။
                      • ခန့်၊ လောက် အတိအကျမဟုတ်သော ခန့်မှန်းခြေအရေအတွက်ကို ပြသည်။

                        1. ကျွန်တော်တို့ အိမ်သည် ကျောင်းနှင့် မိုင်ဝက်ခန့် ပေးသည်။
                        2. ဤအခန်းသည် လူငါးရာခန့် ဆံ့သည်။
                        3. ဤသေတ္တာကို လူ(၄)ယောက်လောက် မရမည်။
                        4. ကြက်သားငါးဆယ်သားလောက် ဝယ်ခဲ့ပါ။

                      အကြိမ်ပြပစ္စည်း

                      အရေအတွက်၊ အကြိမ်အခါကို ပြသော ပစ္စည်းကို အကြိမ်ပြပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                      1. ကြိမ်
                      2. ခါ
                      3. ခေါက်
                        • ကြိမ်၊ ခါ၊ ခေါက် အရေအတွက်၊ အကြိမ်အခါကို ပြသည်။

                          1. ဤဆေးကို တစ်နေ့(၃)ကြိမ် သောက်ပါ။
                          2. တစ်ခါ ထပ်ပြောပါဦး။
                          3. ကျွန်တော်တို့ရွာသို့ တစ်ခေါက် လာလည်ပါဦး။

                        အစဉ်ပြပစ္စည်း

                        အစဉ်ကို ပြသော ပစ္စည်းကို အစဉ်ပြပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                        1. မြောက်
                          • မြောက် အစဉ်ကို ပြသည်။

                            1. လမ်းထိပ်က ဝင်လာလျှင် (၃)အိမ်မြောက် အိမ်မှာ ကျွန်တော်တို့ အိမ်ဖြစ်သည်။
                            2. ဒုတိယမြောက် သားရတနာကို ဖွားမြင်သည်။

                          နာမ်ထောက်ပစ္စည်း

                          နာမ်၊ နာမ်စားတို့၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ထူးခြားလေးနက်အောင် ကူညီထောက်ပံ့သော ပစ္စည်းကို နာမ်ထောက်ပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                          1. သာ
                          2. သာလျှင်
                          3. ချည်း
                          4. တော့
                          5. ပါ
                          6. ရော
                          7. လည်း
                          8. ပင်
                          9. တောင်
                          10. များ
                            • သာ၊ သာလျှင်၊ ချည်း၊ တော့ တို့သည် ပိုင်းခြားကန့်သတ်ခြင်းကို ပြသည်။

                              1. သူသာ အတော်ဆုံးဟု ကျွန်တော်ထင်သည်။
                              2. သူသည် ကြက်သားဟင်းကိုသာ စားသည်။
                              3. အသင်းသားများသာ အမှုဆောင်အဖြစ် အရွေးခံနိုင်ခွင့် ရှိသည်။
                              4. သူသာလျှင် အတော်ဆုံး ဖြစ်သည်။
                              5. မိမိကိုယ်ကိုသာလျှင် အားကိုးပါ။
                              6. သူသည် ကြက်သားဟင်းကို ချည်းစားသည်။
                              7. သူသည် စာမေးပွဲကိုတော့ အောင်ချင်သည်၊ စာကိုတော့ မကြိုးစားပါ။
                              8. အဖေကတော့ သဘောတူပါသည်၊ အမေကတော့ သဘောမတူပါ။
                            • ပါ၊ ရော၊ လည်း တို့သည် ပေါင်းစည်းခြင်းကို ပြသည်။

                              1. မောင်လှပါ လိုက်မည်။
                              2. သူ့ကိုရော မုန့်တစ်ခု ပေးလိုက်ပါ။
                              3. ကျန်းမာရေးကိုလည်း ဂရုစိုက်ပါ။
                            • ပင်၊ တောင် တို့သည် လေးနက်ခြင်းကို ပြသည်။

                              1. သူ့ကိုပင် ဥက္ကဌေ မှောက်ကြသည်။
                              2. ဦးဘကို တစ်ရပ်ကွက်လုံးကပင် ချစ်ခင်ကြသည်။
                              3. မျက်နှာတောင် မပြဝံ့ပါ။
                              4. အဖေအမေကိုတောင်ခံပြောသည်။
                            • များ သည် သံသယနှင့် စိတ်ကူးစိတ်သန်းကို ပြသည်။

                              1. ငါ့စာအုပ်ကိုများ သူယူသွားလေသလား။
                              2. သူများ နက်ဖြန် ရောက်လျှင် ကောင်းမှာပဲ။
                              3. သိန်းထီများ ပေါက်လျှင် ဘယ်လောက်ကောင်းလိုက်မလဲ။

                            ဥပမာပစ္စည်း

                            သိလွယ်စေရန် ဥပမာဆောင်၍ ပြောဆိုရာ၌ အသုံးပြုသော ပစ္စည်းကို ဥပမာပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                            1. ကဲ့သို့
                            2. လို
                            3. နှယ်
                            4. အတိုင်း
                              • ဥပမာ

                                1. ဇနကမင်းသားကဲ့သို့ ဇွဲရှိရမည်။
                                2. မလှသည် ယမင်းရုပ်ကလေးလို လှ၏။
                                3. ပန်းနှယ် မွှေး၍ စမ်းနှယ် အေးမြပါစေ။
                                4. အစ်ကိုကြီးအတိုင်း ညီလေးတို့သည် လိမ္မာကြသည်။

                              ရူပကပစ္စည်း

                              ဂုဏ်ရည်တူသော နာမ်နှစ်ခုကို ထပ်တူပြု၍ ပြောဆိုရာ၌ အသုံးပြုသည့် ပစ္စည်းကို ရူပကပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                              1. တည်းဟူသော
                                • ဥပမာ

                                  1. ကောင်းမှုတည်းဟူသော မျိုးစေ့ကို စိုက်ပျိုးကြကုန်အံ့။
                                  2. ဒေါသတည်းဟူသော စိတ်ရိုင်းကို ပညာတည်းဟူသော ချွန်းဖြင့်ထိန်းချုပ် ရာ၏။

                                အာလုပ်ပစ္စည်း

                                ခေါ်ရာထူးရာတွင် အသုံးပြုသော ပစ္စည်းကို အာလုပ်ပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                1. အို
                                2. ဟယ်
                                3. ရှင်
                                4. ရေ
                                5. ဗျို့
                                6. ခင်ဗျာ
                                7. ဗျာ
                                8. ဟေ့
                                  • ဥပမာ

                                    1. အိုမိခင်။
                                    2. ဟယ်သူယုတ်
                                    3. စိတ်ချပါရှင်
                                    4. မောင်ထူးရေ
                                    5. လာကြပါဗျို့
                                    6. တော်ပါပြီခင်ဗျာ
                                    7. ဟုတ်ကဲ့ဗျာ
                                    8. ဟေ့ရွှေမိ။

                                  ဝိစ္ဆာပစ္စည်း

                                  အမျိုးအစားတူညီသော အရာအားလုံးသို့ ပျံ့နှံ့စေရန် တစ်ကြိမ်တည်းဖြစ်စေ၊ ခွန်းချင်းထပ်(၂)ကြိမ်ဖြစ်စေ ပြောဆိုသော စကားလုံးကို ဝိစ္ဆာပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                  1. တိုင်း
                                  2. တကာ
                                    • နာမ်တစ်ခု၏ နောက်တွင် တိုင်း ပစ္စည်း၊ တကာ ပစ္စည်း ဆက်၍ဖြစ်စေ၊ မျိုးတူ နာမ်(၂)ခု၏ ရှေ့တွင် ပစ္စည်း ဆက်၍ ဖြစ်စေ သုံးသည်။

                                      1. လူတိုင်း စာတတ်မြောက်ရမည်။
                                      2. ရွာတိုင်း၊ ရွာတိုင်းမှာ ရေတွင်းရှိ၏။
                                      3. သစ်ပင်တိုင်း၊ သစ်ပင်တိုင်း ရေရှိမှ ရှင်သန်သည်။
                                      4. ရပ်တကာ၊ ရွာတကာ လှည့်၍ အလှူခံသည်။
                                      5. အတိုင်းတိုင်းအပြည်ပြည်နှင့် ချစ်ကြည်ရင်းနှီးသည်။

                                    ကြိယာပစ္စည်း

                                    ကြိယာ၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ထူးခြားလေးနက်အောင် ကူညီထောက်ပံ့သော ပစ္စည်းကို ကြိယာပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                    ကြိယာပစ္စည်း မျိုး ရှိသည်။

                                    1. အမေးပစ္စည်း
                                    2. ကိန်းညွှန်းကြိယာပစ္စည်း
                                    3. ကြိယာထောက်ပစ္စည်း
                                    4. အငြင်းပြပစ္စည်း
                                    5. ဝါကျနောက်လိုက်ပစ္စည်း

                                      အမေးပစ္စည်း

                                      သိလိုသော၊ အကြောင်းအရာ၊ အချက်အလက်တို့ကို မေးမြန်းရာ၌ အသုံးပြုသော ပစ္စည်းကို အမေးပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                      1. နည်း
                                      2. လော
                                      3. လား
                                      4. လဲ
                                      5. တုံး
                                        • ဥပမာ

                                          1. မြန်မာနိုင်ငံ၌ မြစ်ကူးတံတားကြီးပေါင်း မည်မျှ ရှိသနည်း
                                          2. သင်တို့သည် သူတစ်ပါး ကြီးပွားချမ်းသာသည်ကို ဝမ်းမြောက်ဝမ်းသာ ရှိကြပါ၏လော
                                          3. ကျန်းမာပါ
                                          4. မင်းမိဘများ နေထိုင်ကောင်းကြရဲ့လား
                                          5. ဘာဝယ်ခဲ့သလဲ
                                          6. ဘယ်သူက ပြောသတုံး
                                        • လို့ဟူသော ပစ္စည်းကို အမေးပစ္စည်း လား၊ လဲ၊ တုံး တို့နှင့် တွဲ၍ သုံးလေ့ရှိသည်။

                                          1. ဒီနေ့ ဘောလုံးပွဲ ရှိလို့လား
                                          2. ဘယ်သူတွေ ကစားမလို့လဲ
                                          3. ဘယ်မှာ ကစားမလို့တုံး

                                        ကိန်းညွှန်းကြိယာပစ္စည်း

                                        ကြိယာတို့၏ အများကိန်းကို ညွှန်ပြသော ပစ္စည်းကို ကိန်းညွှန်းကြိယာပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                        1. ကြ
                                        2. ကုန်
                                        3. ကြကုန်
                                          • ဥပမာ

                                            1. ရုပ်ရှင်မင်းသား၊ မင်းသမီးတို့သည် စံပြလုပ်သားကြီးများကို အဆိုအကဖြင့် ဖျော်ဖြေကြသည်။
                                            2. စပါးပင်တို့သည် မိုးကောင်းစွာ ရသဖြင့် ရှင်သန်ကုန်၏။
                                            3. သူတော်စင်တို့သည် တိတ်ဆိတ်အေးချမ်းသော အရပ်ကို နှစ်သက်ကြကုန်၏။

                                          ကြိယာထောက်ပစ္စည်း

                                          ကြိယာ၏ အနက်သဘောကို ထူးခြားအောင် ကူညီထောက်ပံ့သော ပစ္စည်းကို ကြိယာထောက်ပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                          1. ချင်
                                          2. တတ်
                                          3. နိုင်
                                          4. ဖူး
                                          5. ဝံ့
                                          6. ခဲ
                                          7. ခဲ့
                                          8. မိ
                                          9. သင့်
                                          10. ရှာ
                                          11. လွန်း
                                          12. လှ
                                          13. ရက်
                                          14. သေး
                                          15. ဦး
                                          16. အပ်
                                          17. ထိုက်
                                          18. နေ
                                          19. ပြန်
                                          20. တော့
                                          21. နှင့်
                                          22. သွား
                                          23. ရစ်
                                          24. ထား
                                          25. ပျော်
                                          26. ပစ်
                                          27. ပါ
                                            • မောင်မြင့်သည် စာမေးပွဲအောင်သည်။ မောင်မြင့်သည် စာမေးပွဲ အောင်ချင်သည်။

                                              1. ပထမဝါကျ၌ အောင် ဟူသော ကြိယာ၏ နောက်တွင်ကြိယာ ထောက်ပစ္စည်း မပါပေ။
                                              2. ယင်းဝါကျသည် မောင်မြင့် စာမေးပွဲအောင်ကြောင်း သာမန်မျှသာ ဖော်ပြသည်။
                                              3. ဒုတိယဝါကျ၌မူကား အောင် ဟူသော ကြိယာ၏ နောက်တွင် ချင် ဟူသော ကြိယာထောက်ပစ္စည်း ပါသည်။
                                              4. ထို ချင် ဟူသော ကြိယာထောက်ပစ္စည်းသည် ဆန္ဒရှိသည် ဟူသော အနက်ဖြင့် အောင် ဟူသော ကြိယာ၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ထူးခြားလေးနက်အောင် ကူညီထောက်ပံ့သည်။

                                            အငြင်းပြပစ္စည်း

                                            ကြိယာ၏ မူအနက်ကို ဆန့်ကျင်အနက်ဖြစ်အောင် ပြောင်းလဲရာတွင် အသုံးပြုသော ပစ္စည်းကို အငြင်းပြပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                              • အငြင်းပြပစ္စည်းတို့မှာ ကြိယာ၏ ရှေ့၌ထား၍သုံးလေ့ရှိသော ပစ္စည်းနှင့် မ...ဘူး ပစ္စည်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ပစ္စည်းဖြင့် အငြင်းဝါကျကို ရေးရာ၌ အခြားဆီလျော်သော ပစ္စည်းတစ်ခုခုကိုလည်း ကြိယာ၏ နောက်တွင်ထား၍ သုံးလေ့ရှိသည်။

                                                1. မူးယစ်ဆေးဝါး၏ အန္တရာယ်ကြီးမားပုံကို သူသိချေ။
                                                2. သူသည် ရေနစ်ဖူးသဖြင့် ရေနက်ထဲသို့ ဆင်းတော့။
                                                3. ပညာလိုသော် ပျင်းနှင့်။
                                                4. မိုးချုန်းတိုင်းလည်း မိုးရွာပါ။
                                                5. ဤမြို့နယ် ၌စာမတတ်သူ ရှိပေ။
                                                6. ကျွန်မ တစ်ခါမျှ စာမေးပွဲ ကျဖူးဘူး။
                                                7. အချိန်ကို အလဟသ ဖြုန်းရဘူး။
                                                8. ယခုတိုင် ပိတောက်ပန်းများ ပွင့်သေး။

                                              ဝါကျနောက်လိုက်ပစ္စည်း

                                              ဝါကျ၏ အဆုံး၌သုံးလေ့ရှိသော (ကြိယာဝိဘတ် မဟုတ်သော) ပစ္စည်းကို ဝါကျနောက်လိုက်ပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                              1. ကွာ
                                              2. ကွယ်
                                              3. နော်
                                              4. ပါ
                                              5. ပေါ့
                                              6. ဗျာ
                                              7. ရှင်
                                              8. လေ
                                              9. လို့
                                              10. ပေါ့ဗျာ
                                              11. ပေါ့လေ
                                              12. လေကွယ်
                                                • ဥပမာ

                                                  1. သူ့ခမျာ အားကိုးရာမဲ့ ဖြစ်နေပါတယ်ကွာ
                                                  2. ငါ့မြေးတို့ ဆန္ဒအတိုင်း ဘိုးဘိုး ဆောင်ရွက်ပေးပါ့မယ်ကွယ်
                                                  3. စာမေးပွဲ နီးလာပြီနော်
                                                  4. ကျွန်တော် တတ်နိုင်သမျှ ကူညီတာပါ
                                                  5. ခရီးပန်းရင် သစ်ပင်ရိပ်မှာ ခဏနားကြတာပေါ့
                                                  6. အားလုံးက ခင်ဗျားကို မျှော်လင့်နေကြပါတယ်ဗျာ
                                                  7. အခုလို ကူညီတဲ့အတွက် ကျေးဇူး တင်ပါတယ်ရှင်
                                                  8. ရထားမီအောင် မြန်မြန် သွားကြမယ်လေ
                                                  9. ကျွန်တော် ဈေးသွားမလို့
                                                  10. ခင်ဗျားတို့က ပြိုင်ပွဲမှာ အနိုင်ရတော့ ပြုံးနိုင်တာပေါ့ဗျာ
                                                  11. ဒီအခက်အခဲ ပြေလည်သွားအောင် ကျွန်တော်တို့ စဉ်းသားကြတာပေါ့လေ
                                                  12. ပညာရွှေအိုး၊ လူမခိုး လို့ ဆိုတယ်လေကွယ်

                                                ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း

                                                ကြိယာနှင့် နာမဝိသေသနတို့ကို နာမ်အဖြစ်သို့လည်းကောင်း၊ ကြိယာကို နာမဝိသေသနအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ကြိယာနှင့် နာမဝိသေသနတို့ကို ကြိယာဝိသေသန အဖြစ်သို့လည်းကောင် ပြောင်းရာ၌ အသုံးပြုသော ပစ္စည်းကို ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                                ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း မျိုး ရှိသည်။

                                                1. နာမ်ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း
                                                2. နာမဝိသေသနပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း
                                                3. ကြိယာဝိသေသနပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း

                                                  နာမ်ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း

                                                  ကြိယာနှင့် နာမဝိသေသနတို့ကို နာမ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းရာ၌ အသုံးပြုသော ပစ္စည်းကို နာမ်ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                                    နာမ်ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း မျိုး ရှိသည်။

                                                    1. ကြိယာနာမ်ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း
                                                    2. ဂုဏ်ရည်ပြနာမ်ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း

                                                    ကြိယာနာမ်ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း

                                                    ကြိယာကို ကြိယာနာမ် အဖြစ်သို့ ပြောင်းရာ၌ အသုံးပြုသော ပစ္စည်းကို ကြိယာနာမ်ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                                    1. ခြင်း
                                                    2. ချက်
                                                    3. ဖွယ်
                                                    4. စရာ
                                                    5. ဖို့
                                                    6. ရန်
                                                    7. မှု
                                                    8. အ-အ
                                                      • ပစ္စည်းရှေ့ဆက်

                                                          ပစ္စည်းကြိယာကြိယာနာမ်
                                                          စားအစား
                                                        1. ပစ္စည်းနောက်ဆက်

                                                            ကြိယာပစ္စည်းကြိယာနာမ်
                                                            စားခြင်းစားခြင်း

                                                          ဂုဏ်ရည်ပြနာမ်ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း

                                                          နာမဝိသေသနကို ဂုဏ်ရည်ပြနာမ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းရာ၌ အသုံးပြုသော ပစ္စည်းကို ဂုဏ်ရည်ပြနာမ်ပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                                          1. မှု
                                                          2. ခြင်း
                                                            • ပစ္စည်းရှေ့ဆက်

                                                                ပစ္စည်းနာမဝိသေသနဂုဏ်ရည်ပြနာမ်
                                                                ကောင်းအကောင်း
                                                                ထူးချွန်အထူးချွန်
                                                              1. ပစ္စည်းနောက်ဆက်

                                                                  နာမဝိသေသနပစ္စည်းဂုဏ်ရည်ပြနာမ်
                                                                  ကောင်းခြင်းကောင်းခြင်း
                                                                  ကောင်းမှုကောင်းမှု
                                                                  ထူးချွန်ခြင်းထူးချွန်ခြင်း
                                                                  ထူးချွန်မှုထူးချွန်မှု

                                                                နာမဝိသေသနပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း

                                                                ကြိယာကို နာမဝိသေသနအဖြစ်သို့ ပြောင်းရာ၌ အသုံးပြုသော ပစ္စည်းကို နာမဝိသေသနပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                                                1. သော
                                                                2. သည့်
                                                                3. မည့်
                                                                  • ပစ္စည်းနောက်ဆက်

                                                                      ကြိယာပစ္စည်းနာမဝိသေသန
                                                                      ဝယ်သောဝယ်သော
                                                                      စားသည့်စားသည့်
                                                                      ပြောမည့်ပြောမည့်

                                                                    ကြိယာဝိသေသနပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း

                                                                    ကြိယာနှင့် နာမဝိသေသနတို့ကို ကြိယာဝိသေသန အဖြစ်သို့ ပြောင်းရာ၌ အသုံးပြုသော ပစ္စည်းကို ကြိယာဝိသေသနပုဒ်ပြောင်းပစ္စည်း ဟု ခေါ်သည်။

                                                                    1. စွာ
                                                                    2. တ-တ
                                                                    3. အ-တ
                                                                    4. ချည်-ချည်
                                                                      • ပစ္စည်းနောက်ဆက် ကြိယာ

                                                                          ကြိယာပစ္စည်းကြိယာဝိသေသန
                                                                          ခင်မင်စွာခင်မင်စွာ
                                                                          ကုန်အကုန်
                                                                          ရိုသေတ-တတရိုတသေ
                                                                          ကျွမ်းဝင်အ-တအကျွမ်းတဝင်
                                                                          ဝင်ထွက်ချည်-ချည်ဝင်ချည်ထွက်ချည်
                                                                        1. ပစ္စည်းနောက်ဆက် နာမဝိသေသန

                                                                            နာမဝိသေသနပစ္စည်းကြိယာဝိသေသန
                                                                            ချိုသာစွာချိုသာစွာ
                                                                            လှအလှ
                                                                            ပင်ပန်းတ-တတပင်တပန်း
                                                                            ပူပြင်းအ-တအပူတပြင်း
                                                                            မြန်နှေးချည်-ချည်မြန်ချည်နှေးချည်