ကြိယာဝိသေသန

ကြိယာကို အထူးပြုသော ပုဒ်ကို ကြိယာဝိသေသန ဟု ခေါ်သည်။

အနက်အဓိပ္ပာယ်အရ ကြိယာဝိသေသန မျိုး ရှိသည်။

  1. အချိန်ပြကြိယာဝိသေသန
  2. အမူအရာပြကြိယာဝိသေသန
  3. အခြေအနေပြကြိယာဝိသေသန
  4. ပမာဏပြကြိယာဝိသေသန
  5. အမေးကြိယာဝိသေသန

ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံအရ ကြိယာဝိသေသန မျိုး ရှိသည်။

  1. နှစ်ကြိမ်ထပ်ကြိယာဝိသေသန
  2. ပစ္စည်းဆက်ကြိယာဝိသေသန
  3. ကာရန်လိုက်ကြိယာဝိသေသန

    အချိန်ပြကြိယာဝိသေသန

    အချိန်ကာလကို ပြခြင်းဖြင့် ကြိယာကို အထူးပြုသော ပုဒ်ကို အချိန်ပြကြိယာဝိသေသန ဟု ခေါ်သည်။

    1. ယခင်က
    2. ယနေ့
    3. နက်ဖြန်
    4. နောက်နောင်
    5. မကြာမီ
    6. ချက်ချင်း
    7. ခဏချင်း
    8. ရုတ်တရက်
    9. အစဉ်
    10. အမြဲ
    11. မပြတ်
      • အဖေသည် မန္တလေးသို့ နက်ဖြန် သွားမည်။

        1. ဤဝါကျ၌ အဖေသည် မန္တလေးသို့ မည့်သည့်အချိန်တွင် သွားမည်ကို နက်ဖြန် ဟူသော ပုဒ်က ပြသည်။
        2. နက်ဖြန် ဟူသော ပုဒ်သည် အဖေမန္တလေး သွားမည့် အချိန်ကို ဖော်ပြခြင်းဖြင့် သွား ဟူသော ကြိယာကို အထူးပြုသည်။
        3. ထို့ကြောင့် နက်ဖြန် သည် အချိန်ပြကြိယာဝိသေသန ဖြစ်သည်။

      အမူအရာပြကြိယာဝိသေသန

      ဆောင်ရွက်ပုံအမူအရာကို ပြခြင်းဖြင့် ကြိယာကို အထူးပြုသော ပုဒ်ကို အမူအရာပြကြိယာဝိသေသန ဟု ခေါ်သည်။

      1. ဒယိမ်းဒယိုင်
      2. ယုယုယယ
      3. တီတီတာတာ
      4. ညီညီညာညာ
      5. ချိုသာစွာ
      6. အလျင်အမြန်
      7. ကချော်ကချွတ်
      8. တမြုံ့မြုံ့
      9. တရိုတသေ
      • အဘိုးအိုသည် ဒယိမ်းဒယိုင် လျှောက်လာသည်။

        1. ဤဝါကျ၌ အဘိုးအို မည့်သို့ လမ်းလျှောက်လာသည်ကို ဒယိမ်းဒယိုင် ဟူသော ပုဒ်က ပြသည်။
        2. ဒယိမ်းဒယိုင် ဟူသော ပုဒ်သည် အဘိုးအို လမ်းလျှောက်ပုံအမူအရာကို ပြခြင်းဖြင့် လျှောက် ဟူသော ကြိယာကို အထူးပြုသည်။
        3. ထို့ကြောင့် ဒယိမ်းဒယိုင် သည် အမူအရာပြ ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်သည်။

      အခြေအနေပြကြိယာဝိသေသန

      အခြေအနေကို ပြခြင်းဖြင့် ကြိယာကို အထူးပြုသော ကြိယာဝိသေသနကို အခြေအနေပြကြိယာဝိသေသန ဟု ခေါ်သည်။

      1. ကန့်လန့်
      2. သည်းထန်စွာ
      3. သပ်သပ်ရပ်ရပ်
      4. အသေအချာ
      5. ဧကန်
      6. အမှန်
      7. စင်စစ်
      8. မုချ
      • ဤသစ်ပင်ကြီး တစ်ပင်သည် လမ်းပေါ်၌ ကန့်လန့် လဲကျနေသည်။

        1. ဤဝါကျ၌ သစ်ပင်ကြီးသည် လမ်းမပေါ်၌ မည်သို့ လဲကျနေသည်ကို ကန့်လန့် ဟူသော ပုဒ်က ပြသည်။
        2. ကန့်လန့် ဟူသောပုဒ်သည် သစ် ပင်ကြီးလဲကျပုံ အခြေအနေကိုဖော်ပြခြင်းဖြင့် လဲကျ ဟူသော ကြိယာကို အထူးပြုသည်။
        3. ထို့ကြောင့် ကန့်လန့် သည် အခြေအနေပြ ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်သည်။

      ပမာဏပြကြိယာဝိသေသန

      မည်ရွေ့၊ မည်မျှ ပမာဏကို ပြခြင်းဖြင့် ကြိယာကို အထူးပြုသော ကြိယာဝိသေသနကို ပမာဏပြကြိယာဝိသေသန ဟု ခေါ်သည်။

      1. များများ
      2. လုံးဝ
      3. အကုန်
      4. အလွန်
      5. များစွာ
      6. နည်းနည်း
      7. အနည်း ငယ်
      8. အဆမတန်
      • အစာကို များများ စားလျှင် ဘေးဖြစ်တတ်သည်။

        1. ဤဝါကျ၌ အစားများလျှင် ဘေးဖြစ်တတ်သည်ကို များများ ဟူသော ပုဒ်က ပြသည်။
        2. များများ ဟူသော ပုဒ်သည် အစာကို မည်ရွေ့ မည်မျှ စားကြောင်းကို ဖော်ပြခြင်းဖြင့် စား ဟူသော ကြိယာကို အထူးပြုသည်။
        3. ထို့ကြောင့် များများ သည် ပမာဏပြကြိယာဝိသေသန ဖြစ်သည်။

      အမေးကြိယာဝိသေသန

      မေးမြန်းခြင်းဖြင့် ကြိယာကို အထူးပြုသော ကြိယာဝိသေသနကို အမေးကြိယာဝိသေသန ဟု ခေါ်သည်။

      1. မည်သို့
      2. မည်မျှ
      3. မည်ကဲ့သို့
      4. ဘယ်လောက်
      5. ဘယ်လို
      • အစာကို ကြေညက်အောင် မည်သို့ စားရမည်နည်း။

        1. ဤဝါကျ၌ မည်သို့ ဟူသော ပုဒ်သည် အစာ မည်သို့ စားသင့်ကြောင်းကို မေးမြန်းခြင်းခြင့် စား ဟူသော ကြိယာကို အထူးပြုသည်။
        2. ထို့ကြောင့် မည်သို့ သည် မေးမြန်းခြင်း သဘောသက်ရောက်သော အမေးကြိယာဝိသေသန ဖြစ်သည်။

      နှစ်ကြိမ်ထပ်ကြိယာဝိသေသန

      ကြိယာကိုဖြစ်စေ၊ နာမဝိသေသန ကိုဖြစ်စေ နှစ်ကြိမ်ထပ်ခြင်းဖြင့် ဖြစ်လာသည့် ကြိယာဝိသေသနကို နှစ်ကြိမ်ထပ်ကြိယာဝိသေသန ဟု ခေါ်သည်။

      • ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာစေရန် နှစ်ကြိမ်ထပ်ရမည့် ကြိယာ၊ သို့မဟုတ် နာမဝိသေသန အချို့မှာ စကားလုံးတစ်တည်းသာ ဖြစ်သည်။ အချို့မှာမူ စကား(၂)လုံး ဖြစ်သည်။ စကား(၂)လုံးရှိသည့်ပုဒ်၌ စကားလုံး တစ်လုံးစီကို နှစ်ကြိမ်ထပ်ရမည်။
      1. မြန်မြန်
      2. တိုးတိုး
      3. ကောင်းကောင်း
      4. လေးလေးစားစား
      5. ယုယုယယ
      6. တိုင်တိုင်ပင်ပင်
      7. ဆင်ဆင်ခြင်ခြင်
      8. နှိုင်းနှိုင်းချိန်ချိန်
      9. ချိုချိုသာသာ
      10. လှလှပပ
      11. တိတ်တိတ်ဆိတ်ဆိတ်
      • စကားလုံးတစ်လုံးရှိ နှစ်ကြိမ်ထပ်ကြိယာဝိသေသန

        1. ကျွန်တော်သည် မိုးမချုပ်မီ အိမ်သို့ မြန်မြန် ပြန်သည်။
        2. စာကြည့်တိုက်၌ စကားကို တိုးတိုး ပြောရသည်။
        3. သူသည် ဆန်တစ်အိတ်ကို ကောင်းကောင်း ထမ်းနိုင်သည်။
      • စကား(၂)လုံးရှိ နှစ်ကြိမ်ထပ်ကြိယာဝိသေသန

        1. သင်တို့သည် အိမ်နီးနားချင်းတို့နှင့် ခင်ခင်မင်မင် နေရမည်။
        2. ကိုယ့်ထက် အသက်ကြီးသူနှင့် လေးလေးစားစား ဆက်ဆံရမည်။
        3. သူနာပြုဆရာမက လူနာကို ယုယုယယ ပြုစုသည်။
        4. ရပ်ရွာလူကြီးများသည် ရပ်ရေးရွာရေး ကိစ္စများကို တိုင်တိုင်ပင်ပင် ဆောင်ရွက်ကြသည်။
        5. ငွေကို ဆင်ဆင်ခြင်ခြင် သုံးစွဲရသည်။
        6. တရားသူကြီးသည် အမှုကို နှိုင်းနှိုင်းချိန်ချိန် ဆုံးဖြတ်သည်။
        7. ကိုယ့်ကို ချစ်ခင်စေလိုလျှင် စကားကို ချိုချိုသာသာ ပြောရသည်။
        8. သီတင်းကျွတ်လတွင် အိမ်တိုင်း၌ ရောင်စုံမီးပုံးများကို လှလှပပ ချိတ်ဆွဲကြသည်။
        9. ကျောင်းသားများသည် စာသင်ခန်းထဲ၌ တိတ်တိတ်ဆိတ်ဆိတ် စာဖြေနေကြသည်။

      ပစ္စည်းဆက်ကြိယာဝိသေသန

      ကြိယာကိုဖြစ်စေ၊ နာမဝိသေသန ကိုဖြစ်စေ၊ ပစ္စည်း ဆက်ခြင်းဖြင့် ဖြစ်လာသည့် ကြိယာဝိသေသနကို ပစ္စည်းဆက်ကြိယာဝိသေသန ဟု ခေါ်သည်။

      ပစ္စည်းဆက်ကြိယာဝိသေသန မျိုး ရှိသည်။

      1. ပစ္စည်းနောက်ဆက်ကြိယာဝိသေသန
      2. ပစ္စည်းရှေ့ဆက်ကြိယာဝိသေသန
      3. ရှေ့နှင့်ကြားပစ္စည်းဆက်ကြိယာဝိသေသန
      4. ကြားနှင့်နောက်ပစ္စည်းဆက်ကြိယာဝိသေသန

        ပစ္စည်းနောက်ဆက်ကြိယာဝိသေသန

        ကြိယာ၊ သို့မဟုတ် နာမဝိသေသန၏ နောက်၌ စွာ ပစ္စည်းကို ဆက်ခြင်းဖြင့် ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာသည်။

        1. ခင်မင်စွာ
        2. လေးစားစွာ
        3. ချိုသာစွာ
        4. လှပစွာ
        • ကြိယာ၊ သို့မဟုတ် နာမဝိသေသန၏ ရှေ့၌ စွာ ပစ္စည်းကို ဆက်ခြင်းဖြင့် ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာသည်။

          1. သင်တို့သည် အိမ်နီးချင်းတို့နှင့် ခင်မင်စွာ နေရမည်။
          2. မိဘစကားကို လေးစားစွာ နားထောင်ပါ။
          3. ကိုယ်ကိုချစ်ခင်စေလိုလျှင် စကားကို ချိုသာစွာ ပြောရသည်။
          4. သီတင်းကျွတ်လတွင် အိမ်တိုင်း၌ ရောင်စုံမီးပုံးများကို လှပစွာချိတ်ဆွဲ ကြသည်။

        ပစ္စည်းရှေ့ဆက်ကြိယာဝိသေသန

        ကြိယာ၊ သို့မဟုတ် နာမဝိသေသန၏ ရှေ့၌ ပစ္စည်းကို ဆက်ခြင်းဖြင့် ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာသည်။

        1. အလှ
        2. အမြန်
        3. အကုန်
        4. အပြီး
        5. တဒုန်းဒုန်း
        6. တဝုန်းဝုန်း
        7. တရစပ်
        8. တရကြမ်း
        9. ဗရပျစ်
        10. တရွေ့ရွေ့
        11. တလည်လည်
        12. ခပ်ပြုံးပြုံး
        13. ခပ်တည်တည်
        14. ခပ်မြန်မြန်
        15. ခပ်နွမ်းနွမ်း
        • ကြိယာ၊ သို့မဟုတ် နာမဝိသေသန၏ ရှေ့၌ ပစ္စည်းကို ဆက်ခြင်းဖြင့် ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာသည်။

          1. စကားကို အကုန် မပြောနှင့်။
          2. ရွာသားတို့က ချောင်းတံတားကို (၃)ရက်နှင့် အပြီး ဆောက်ကြသည်။
          3. ခြင်းသမားတို့သည် ပြိုင်ပွဲမစမီ အလှ ခတ်ကြသည်။
          4. မီးသတ်ကားသည် မီးလောင်ရာသို့ အမြန် ရောက်လာသည်။
        • အသံပြပုဒ်၊ သို့မဟုတ် အမူအရာ ပြပုဒ်ကို နှစ်ကြိမ်ထပ်၍ ရှေ့၌ ပစ္စည်းကို ဆက်ခြင်းဖြင့် ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာသည်။

          1. ဖော်ပြပါ ကြိယာဝိသေသနတို့ကို ဝါကျ၌ အောက်ပါအတိုင်း သုံးနိုင်သည်။
          2. မောင်ဝင်းသည် အိမ်ပေါ်၌ တဒုန်းဒုန်း ပြေးနေသည်။
          3. လှိုင်းလုံးများသည် ကမ်းကို ရိုက်ခတ်သဖြင့် တဝုန်းဝုန်း မြည်နေသည်။
          4. လုပ်သားပြည်သူတို့သည် ပြည်ထောင်စုနေ့ ကျင်းပမည့် ကွင်းဆီသို့ တရွေ့ရွေ့ ချီတက်နေကြသည်။
          5. ကျွန်တော်သည် ဈေးထဲ၌ တလည်လည် ဖြစ်နေသည်။
        • ကြိယာ၊ သို့မဟုတ် နာမဝိသေသန၏ ရှေ့၌ တရ၊ ဗရ ပစ္စည်းဆက်ခြင်းဖြင့် ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာသည်။

          1. မိုးသည် ခုနစ်ရက်တိုင်တိုင် တရစပ် ရွာသည်။
          2. လေသည် မိုးဦး၌ တရကြမ်း တိုက်ခတ်သည်။
          3. သူ၏ မုတ်ဆိတ်မွေးသည် ဗရပျစ် ထူသည်။
        • ကြိယာ၊ သို့မဟုတ် နာမဝိသေသန နှစ်ကြိမ်ထပ်၍ ရှေ့၌ ခပ် ပစ္စည်းဆက်ခြင်းဖြင့် ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာသည်။

          1. မောင်အေးချမ်းသည် ခပ်ပြုံးပြုံး နေတတ်သည်။
          2. မောင်သန့်စင်သည် ခပ်တည်တည် နေတတ်သည်။
          3. သူသည် စကားကို ခပ်မြန်မြန် ပြောတတ်သည်။
          4. သူ့အင်္ကျီသည် ခပ်နွမ်းနွမ်း ဖြစ်သည်။

        ရှေ့နှင့်ကြားပစ္စည်းဆက်ကြိယာဝိသေသန

        ကြိယာ၊ သို့မဟုတ် နာမဝိသေသန၏ ရှေ့နှင့်ကြားတို့၌ တ-တ၊ အ-တ၊ အ-အ၊ က-က၊ ပ-ပ၊ မ-တ၊ မ-မ စသည့်တို့ကို ဆက်ခြင်းဖြင့် ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာသည်။

        1. တရိုတသေ
        2. အကျွမ်းတဝင်
        3. အစုံအလင်
        4. ကချော်ကချွတ်
        5. မကျက်တကျက်
        6. မဆင်မခြင်
        7. တပင်တပန်း
        8. အပူတပြင်း
        9. အကြီးအကျယ်
        10. ကလျော့ကလျည်း
        11. ပလုံးပထွေး
        12. မဝတဝ
        13. မထူမပိန်း
        • တ-တ၊ အ-တ၊ အ-အ၊ က-က၊ ပ-ပ၊ မ-တ၊ မ-မ စသည့်တို့ကို ဆက်ခြင်းဖြင့် ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာသည်။

          1. ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ရှေးဟောင်းပစ္စည်းတို့ကို တရိုတသေ ထိန်းသိမ်း ရမည်။
          2. ဆိုးသွမ်းသူနှင့် အကျွမ်းတဝင် မနေအပ်။
          3. ဤဆိုင်၌ လိုအပ်သည့် ပစ္စည်း အစုံအလင် ရနိုင်သည်။
          4. အရေးကြီးသည့် ကိစ္စကို ကချော်ကချွတ် မပြုနှင့်။
          5. သူသည် ကြက်ဥကို မကျက်တကျက် ပြုတ်သည်။
          6. မည်သည့် အမှုကိုမျှ မဆင်မခြင် မပြုနှင့်။
          7. ဘကြီးသည် ငှက်ပျောခိုင်များကို တောမှ တပင်တပန်း သယ်လာသည်။
          8. လူဆိုးကို ရဲအဖွဲ့က အပူတပြင်း ရှာဖွေနေသည်။
          9. ယခုနှစ်၌ စာဆိုတော်နေ့ကို အကြီးအကျယ် ကျင်းပမည်။
          10. ပုဆိုးကို ကလျော့ကလျည်း မဝတ်နှင့်။
          11. သူသည် ပလုံးပထွေး ပြောတတ်သည်။
          12. ဤအရပ်၌ ရေရှားပါးသဖြင့် ရေကို မဝတဝ ချိုးရသည်။
          13. မလှသည် သနပ်ခါးကို မထူမပိန်း လိမ်းထားသည်။

        ကြားနှင့်နောက်ပစ္စည်းဆက်ကြိယာဝိသေသန

        ကြိယာ၊ သို့မဟုတ် နာမဝိသေသန၏ ကြားနှင့် နောက်တို့၌ ချည်-ချည်၊ လိုက်-လိုက် ပစ္စည်းတို့ကို ဆက်ခြင်းဖြင့် ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာသည်။

        1. ဝင်ချည်ထွက်ချည်
        2. တက်လိုက်ဆင်းလိုက်
        3. မြန်ချည်နှေးချည်
        4. ပူလိုက်အေးလိုက်
        • ချည်-ချည်၊ လိုက်-လိုက် ပစ္စည်းတို့ကို ဆက်ခြင်းဖြင့် ကြိယာဝိသေသန ဖြစ်လာသည်။

          1. မိမိနှင့် မရင်းနှီးသူ၏ အိမ်သို့ ဝင်ချည်ထွက်ချည် မပြုနှင့်။
          2. ကလေးများသည် သစ်ပေါ်သို့ တက်လိုက်ဆင်းလိုက် ကစားနေကြသည်။
          3. နာရီသည် မြန်ချည်နှေးချည် ဖြစ်နေသည်။
          4. ရာသီဥတုသည် ပူလိုက်အေးလိုက် ဖြစ်နေသည်။

        ကာရန်လိုက်ကြိယာဝိသေသန

        ကြိယာ၊ သို့မဟုတ် နာမဝိသေသန၏ ရှေ့၌ဖြစ်စေ၊ နောက်၌ဖြစ်စေ ပုဒ်ရင်းနှင့် ကာရန်တူလိုက်ခြင်းဖြင့် ဖြစ်လာသည့် ကြိယာဝိသေသနကို ကာရန်လိုက်ကြိယာဝိသေသန ဟု ခေါ်သည်။

        1. စီရရီ
        2. ဆင့်ရရင့်
        3. တွဲရရွဲ
        4. ကျုံ့ရရုံ့
        5. ဆာတာတာ
        6. ကတ်တတ်တတ်
        7. နီတီတီ
        8. ယိုင်တိုင်တိုင်
        • ကြိယာ + ကာရန်တူ/ နာမဝိသေသန + ကာရန်တူ

          1. ကျွန်တော်သည် စာကျက်ပြီးသည်နှင့် ဆာတာတာ ဖြစ်လာသည်။
          2. သူသည် စကားကို ကတ်တတ်တတ် ပြောတတ်သည်။
          3. ဤသင်္ဘောဆေး၏ အရောင်သည် နီတီတီ ဖြစ်သည်။
          4. အဘိုးအိုသည် ယိုင်တိုင်တိုင် လျှောက်လာသည်။
        • ပုဒ်ရင်း + ကာရန်တူ

          1. သူသည် အဝတ်အစားကို ကိုးရိုးကားရား ဝတ်လာသည်။
          2. အိုးခွက်ပန်းကန်များကို ပိုးလိုးပက်လက် မထားပါနှင့်။
          3. လူကြီးများသည် မိုးတိုးမတ်တတ် စကားပြောနေကြသည်။
          4. လှည်းများကို လမ်းမပေါ်၌ ကိုးလိုးကန့်လန့် ရပ်ထားသည်။